UZNANIE OJCOSTWA

Podstawy prawne dochodzenia spornego ojcostwa

Uznanie ojcostwa a podstawy prawne

W Polsce obowiązuje zasada Exeptio plurium concunbentium

Ojcem prawnym jest mąż matki, jeśli dziecko urodziło się z tego związku w odpowiednim czasie, określonym art. 62 k.r.o., lub mężczyzna, który dziecko uznał albo, którego ojcostwo zostało ustalone w wyroku sądowym.

Środki prawne umożliwiające ustalenie zgodności między ojcostwem biologicznym a prawnym:

  • Powództwo o unieważnienie uznania (art. 80 i 81 k.r.o.)
  • Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa (art. 62, 69 i 70 k.r.o.)
  • Ustalanie spornego ojcostwa (k.p.c. łącznie z art. 85 k.r.o.)

art. 85 k.r.o. – o domniemaniu ojcostwa

§1 Domniemywa się, że ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem dziecka.

§2 Okoliczność, że matka w tym okresie obcowała także z innym mężczyzną, może być podstawą do obalenia domniemania tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne.

Biorąc pod uwagę powyżej przedstawione akty prawne kodeks rodzinno-opiekuńczy mówi o trzech sposobach ustalenia ojcostwa

  1. Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki dotyczy dzieci urodzonych w związku małżeńskim.
  2. Uznanie dziecka przez ojca.
  3. Ustalenie ojcostwa przez Sąd.

Ad1. Kiedy można uznać, że ojcem prawnym dziecka jest mąż matki

Zgodnie z art. 62 & 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego istnieje domniemanie, że prawnym ojcem jest mąż matki dziecka, jeżeli urodziło się w czasie trwania małżeństwa lub przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia. Jeżeli w trakcie tych 300 dni od momentu jego rozwiązania matka ponownie wyszła za mąż ojcem dziecka jest aktualny mąż.
Obalenie tego domniemania nastąpić może na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.

Ad 2. W jakich okolicznościach może nastąpić uznanie dziecka przez ojca

Jeżeli obalone zostało domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki, ustalenie ojcostwa może nastąpić przez uznanie dziecka przez ojca lub na mocy orzeczenia Sądu ( art. 72 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Uznanie dziecka poczętego i małoletniego przez jego ojca wymaga zgody jego matki. Natomiast uznanie dziecka pełnoletniego wymaga jego zgody. Uznanie dziecka może nastąpić przed kierownikiem USC, przed sądem opiekuńczym, za granicą przed konsulem (jeżeli rodzice mają obywatelstwo polskie).

Okoliczności powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa

Nowelizacja przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wprowadziła szereg istotnych zmian, które obowiązują od 13 czerwca 2009. Dzięki tej zmianie możliwe jest wytoczenie pozwu przez matkę dziecka lub ojca w przypadku wystąpienia nowych okoliczności odnośnie biologicznego ojcostwa dziecka. W terminie do 6 miesięcy od dnia, w którym osoba dowiedziała się, że wskazany mężczyzna nie jest biologicznym ojcem dziecka. Z powództwem o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa może wystąpić matka dziecka, ojciec dziecka i dziecko w terminie 3 lat od uzyskania pełnoletniości.

Możliwość wystąpienia z powództwem o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa pozwala na to, by anulować uznanie ojcostwa, jeżeli okaże się, że mężczyzna, który uznał dziecko, nie jest jego biologicznym ojcem. Sprawy prowadzą Wydziały Rodzinne Sadów Okręgowych stosowne do miejsc zamieszkania osób występujących z powództwem o unieważnienie uznania ojcostwa.

Ad 3. W jakich okolicznościach można zażądać sądowego ustalenia ojcostwa?

Sądowego ustalenia ojcostwa można zażądać np. w sytuacji, kiedy mężczyzna wskazany przez matkę nie uznał dobrowolnie dziecka. Warunki pozwu określają przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Przed rozpoczęciem działań należy skonsultować się z prawnikiem lub pracownikiem sądu rodzinnego.

Sądowego ustalenia ojcostwa może zażądać:

  • domniemany ojciec dziecka (mężczyzna, który uważa się za jego ojca)
  • dziecko i jego matka (art. 84 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego)
  • Prokurator

*W sytuacji, kiedy matka dziecka jest niepełnoletnia powództwo w jej imieniu wytacza jeden z rodziców matki dziecka lub jej prawny opiekun.

*W przypadku, gdy dziecko osiągnęło już pełnoletniość może samodzielnie wystąpić o ustalenie ojcostwa.

Sprawy o ustalenie ojcostwa prowadzone są przez Wydziały Rodzinne Sądów Rejonowych stosowne do miejscowości zamieszkania strony wnoszącej pozew. Postępowanie rozpoczyna się na wniosek – pozew złożony przez jedną ze stron lub prokuratora.

Ustalenia ojcostwa dokonuje się na podstawie domniemania prawnego, które opiera się na założeniu zgodnie z art. 85 k.r.o, iż ojcem dziecka jest mężczyzna, który obcował z matką nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem dziecka. Domniemanie to można obalić poprzez wykazanie, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne. Udowodnienie tego faktu spoczywa na pozwanym o ojcostwo i można to przeprowadzić poprzez wykonanie badań DNA ustalających biologiczne ojcostwoBadania DNA są jedynym obiektywnym dowodem w sprawach ustalających ojcostwo. Pozwalają na uzyskanie rozstrzygających wyników, czyli w 100 % wykluczają biologiczne ojcostwo lub potwierdzają je z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością (99.999 %). Opinia sporządzana na podstawie przeprowadzonych badań DNA przez biegłego z dziedziny badań biologicznych umożliwia pewne rozstrzygnięcie o ojcostwie. Badania sądowe DNA ustalające ojcostwo wraz z opinią biegłego w Instytucie Genetyki Sądowej można wykonać na zlecenie Sądu lub zlecenie prywatne.

Powództwo o ustalenie ojcostwa nie jest ograniczone terminem. Jednakże matka dziecka i domniemany ojciec mogą wystąpić z pozwem o ustalenie ojcostwa do czasu osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości.

Koszt postępowania

Strona wnosząca pozew o ustalenie ojcostwa jest zwolniona z kosztów sądowych w tym również (kosztów badań DNA wraz z opinią biegłego.)

Niestety w wypadku, jeżeli okaże się, że powództwo o ustalenie ojcostwa jest bezzasadne, Sąd może obciążyć osobę wnosząca pozew kosztami sadowymi na mocy orzeczenia końcowego.

Druki do pobrania

Pozew o ustalenie ojcostwa

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa

Pozew o unieważnienie uznania ojcostwa