Rak piersi i jajnika należy do najczęstszych nowotworów u kobiet, stanowiąc jedną z głównych przyczyn zgonu spośród wszystkich nowotworów. Nowotwór ten rozpoznawany jest najczęściej w zaawansowanym stadium ze względu na niecharakterystyczne objawy.

Rak piersi stanowi około 23% wszystkich zachorowań z powodu nowotworów złośliwych u kobiet. Szacuje się, że rocznie raka piersi rozpoznaje się u 1,5 miliona kobiet na całym świecie, a około 400 tysięcy umiera [1]. W przypadku nosicielek mutacji w genie BRCA1 obserwuje się około 56-84 % ryzyko zachorowania na raka piersi i około 36-62 % ryzyko rozwoju raka jajnika. Badania dotyczące genu BRCA2 wskazują na wzrost ryzyka raka piersi sięgający 45-85%, a raka jajnika 10-27%. Równocześnie obecność mutacji w obu genach powoduje 2–3-krotny wzrost ryzyka zachorowania na inne nowotwory [2,3,4].

Podstawą procesu transformacji nowotworowej są mutacje, których akumulacja w obrębie komórek prowadzi do niestabilności genetycznej.

Zachodzące zmiany mogą mieć charakter sporadyczny, powodując rozwój nowotworu na skutek nagromadzenia mutacji somatycznych, czyli niedziedzicznych, nabywanych w trakcie życia. Część nowotworów, w tym 15–20% raków piersi, ma charakter rodzinny. Rozwijają się w skutek sumarycznego działania podatności genetycznej oraz szkodliwych czynników środowiskowych.

Nowotwory dziedziczne występują stosunkowo rzadko, dziedziczny rak piersi stanowi 5–10%, a dziedziczny rak jajnika 10–25% wszystkich rozpoznań raka piersi i jajnika. Nowotwór dziedziczny wiąże się z nosicielstwem specyficznej wrodzonej mutacji pojedynczego genu. Wczesna identyfikacja takiej zmiany jest ważna ze względu na indywidualizację zaleceń profilaktyczno-terapeutycznych, ale i konieczność objęcia poradnictwem genetycznym pozostałych członków rodziny [5,6].

Badanie genetyczne dotyczące dziedzicznego raka piersi i jajników zaleca się szczególnie kobietom, u których w rodzinie stwierdzono przypadki zachorowania na raka piersi / raka jajnika przed ukończeniem 50. roku życia lub u co najmniej dwóch członków rodziny. Wskazaniem do badania jest także wystąpienie w rodzinie nowotworów o innej lokalizacji.

Badanie zaleca się również kobietom zdrowym, chorym lub po przebytej chorobie nowotworowej, szczególnie jeśli mają lub miały jakiekolwiek zmiany w piersiach lub jajnikach oraz planują antykoncepcję hormonalną lub Hormonalną Terapię Zastępczą.

Jednocześnie należy pamiętać, że nosicielstwo mutacji w genach BRCA1 i BRCA2 nie jest jednoznaczne z wystąpieniem raka piersi lub jajnika. Badanie genetyczne wykonywane jest technikami biologii molekularnej tj. sekwencjonowanie DNA. Odczyt sekwencji genów BRCA1 i BRCA2 umożliwia wykrycie mutacji powodujących genetycznie uwarunkowaną predyspozycję do zachorowania na raka piersi i jajnika [2, 5].

Instytut Genetyki Sądowej oferuje badania obejmujące najczęstsze mutacje w genach BRCA1 i BRCA2:

1. PAKIET BRCA1:

• 8 najczęściej występujących mutacji w genie BRCA 1

BRCA1	c.68_69delAG (185delAG)
	c.181T>G (300T>G, p.C61G)
	c.3700_3704delGTAAA (3819del5)
	c.4035delA (4153delA)
	c.5266dupC (5382insC)
	c.3756_3759delGTCT (3875del4)
	c.3779delT(3896delT)
	c.5251C>T (5370C>T)

2. PAKIET BRCA1 + BRCA2:

• 16 najczęściej występujących mutacji w genie BRCA1
• 2 najczęściej występujące mutacje w genie BRCA2

BRCA1	c.68_69delAG (185delAG)
	c.181T>G (300T>G, p.C61G)
	c.3700_3704delGTAAA (3819del5)
	c.4035delA (4153delA)
	c.5266dupC (5382insC)
	c.3756_3759delGTCT (3875del4)
	c.3779delT(3896delT)
	c.5251C>T (5370C>T)
	c.66_67insC
	c.190T>G p.C64G
	c.3627dupA
	c.3748G>T (3867G>T)
	c.3817C>T (3936C>T)
	c.4041_4042delAG
	c.5232del7ins12
	c.190T>C p.C64R

BRCA2	c.7913_7917delTTCCT p.F2638
	c.9403delC

Bibliografia:

[1] Krajowy Rejestr Nowotworów/Rak piersi

[2] Jacek Jassem, Maciej Krzakowski; Breast cancer, Oncol Clin Pract 2018; 14. DOI: 10.5603/OCP.2018.0027.

[3] Basta A, Bidziński M, Bieńkiewicz A et al.; Recommendation of the Polish Society of Oncological Gynecology on the diagnosis and treatment of epithelial ovarian cancer. Oncol Clin Pract 2015; 11: 233–243.

[4] Hofman-Pyka. K, Witkoś. A, Lisik T.; Late recurrence of breast cancer in a patient with BRCA1 mutation and subsequent radical treatment for colorectal and endometrial cancer; Oncol Clin Pract 2016; 12: 29–32.

[5] Anna Doraczyńska-Kowalik, Gabriela Janus-Szymańska; Genetyka i onkologia (część 2.) Podstawy medycyny personalizowanej w leczeniu raka piersi i raka jajnika. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Onkologicznego NOWOTWORY; 2020, tom 5, nr 5, 255–272.

[6] Sąsiadek M, Łaczmańska I, Maciejczyk A, et al.; Fundamentals of personalised medicine in genetic testing-based oncology. NOWOTWORY J Oncol. 2020; 70(4): 144–149, doi: 10.5603/njo.2020.0029.